روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP از کارآمدترین تکنیک های تصمیم گیری اولین بار توسط توماس ال ساعتی (١٩٨٠) مطرح شد که بر اساس مقایسات زوجی بنا نهاده شده و امکان بررسی سناریوهای مختلف را به مدیران می دهد. در این روش سیستم پیچیده تحت مطالعه به صورت یک سیستم سلسله مراتبی از اجزاء طراحی می شود. برای اجزای هر سطر از سلسله مراتبی ماتریس مقایسات زوجی ساخته می شود و سپس این مقایسات به کمک روش های موجود از جمله روش بردار ویژه کمی شده و وزن مربوط به هر گزینه محاسبه و نهایتا رتبه بندی می شوند(لطفی، 1376).
فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، ساختار و چهارچوبی جهت همکاری و مشارکت گروهی در تصمیم گیری ها یا حل مشکلات محیا می کند. علاوه بر آن نیاز به مقایسات زوجی در AHP یکی از مزایای این روش به حساب می آید، چرا که تصمیم گیرنده را مجبور می سازد تا در مورد وزن های عوامل بیشتر فکر کند و موقعیت را به صورت بیشتر و عمیق تری تجزیه و تحلیل کند. مزیت دیگران در توانایی اش برای اندازه گیری موضوعات کمی و کیفی است. بطوریکه ترجیهات ذهنی، دانش خبره و اطلاعات عینی، همگی درAHP موجود است و به کار می رود. AHP برای حل مسائل غیرساختاری در موقعیت های مختلف تصمیم گیری، از تصمیمات شخصی ساده تا تصمیمات پیچیده اقتصادی کاربرد دارد.
AHP بر سه اصل استوار است :
1- ساختار مدل
2- قضاوت گزینه ها و معیارها
3- نتیجه گیری از اولویت ها.
از مزایای مهم روش AHP استفاده از آن در تصمیم گیری گروهی است به طوری که به گونه ای تصمیم های تمام اعضاء گروه را با همدیگر ترکیب می کند، که تصمیم بهینه- دربرگیرنده آراء همه اعضاء باشد.
دو مسئله مهمی که در AHP وجود دارد یکی ثبات و سازگاری و دیگری مدت زمانی است که صرف قضاوتها در یک مسأله تصمیم گیری پیچیده بویژه در حالی که تعداد گزینه ها (آلترناتیوها) زیاد می شود، می باشد.
AHP روشی است که تنها قادر است گزینه های مختلف را بر طبق وزن آنها رتبه بندی کند اما نمی تواند تمایزی بین گزینه های قابل قبول و غیر قابل قبول ایجاد کند.
هر ماتریس مقایسه زوجی ممکن است سازگار یا ناسازگار باشد. در حالتی که این ماتریس سازگار باشد محاسبه وزن ها ساده بوده و از نرمالیزه کردن عناصر هر ستون به دست می آید اما در حالتی که ماتریس ناسازگار باشد، محاسبه وزن ها ساده نبوده و برای بدست آوردن آن چهار روش عمده مورد استفاده قرار می گیرد :
1- روش حداقل مربعات
2- روش حداقل مربعات لگاریتمی
3- روش بردار ویژه
4- روشهای تقریبی.
نکته قابل ذکر این است که مقایسه زوجی گزینه ها با هم و تعیین ترجیحات، لزوماً می بایست توسط تصمیم گیرنده ای آگاه به گزینه ها و معیارها صورت گیرد.